Παρά τις αδυναμίες που έχει ο θεσμός των Κρατικών Βραβείων εξακολουθεί να είναι σημαντικός για πολλούς λόγους. Σε σχέση με τα φετινά βραβεία, θα ήθελα να σταθώ στην περίπτωση της βράβευσης με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής 2019 του μελετήματος του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου Η κίνηση του εκκρεμούς. Άτομο και κοινωνία στη νεότερη ελληνική πεζογραφία: 1974-2017 (Πόλις, 2018). Οι αρετές του βιβλίου και η ποιότητα του συνθετικού εγχειρήματος που σχεδίασε και υλοποίησε μετά από πολύχρονο μόχθο ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου αναδείχθηκαν από την κριτική και από τον τρόπο με τον οποίο το βιβλίο έγινε δεκτό από την πανεπιστημιακή κοινότητα και από τους αναγνώστες. Αλλά η βράβευση αυτή έχει μια ξεχωριστή σημασία για την ίδια την κριτική.
Στο πρόσωπο και στο έργο του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου τιμάται το αποτέλεσμα μιας απαιτητικής και κοπιαστικής πνευματικής εργασίας, η οποία έχει αυστηρές δεσμεύσεις. Αναγνωρίζεται η προσφορά στη δημόσια πνευματική και πολιτισμική σφαίρα ενός κλάδου της λογοτεχνικής κριτικής που έχει να κάνει με την εκδοτική επικαιρότητα, την ανίχνευση των παλμικών κινήσεων που συντελούνται στο λογοτεχνικό υπέδαφος και το ρίσκο (αλλά και την ευθύνη) της πρώιμης αποτίμησης.
Η βράβευση επαναφέρει στο προσκήνιο τον ρόλο και τη σημασία που έχει η λογοτεχνική κριτική εκείνη που προσδιορίζει τον εαυτό της όχι σε σχέση με κάτι άλλο παρά σε σχέση με τον κόσμο των ανθρώπων (δημιουργών και αναγνωστών), από τον οποίο προέρχεται και προς τον οποίο απευθύνεται. Πρόκειται για το είδος της κριτικής που ο Abrams χαρακτήρισε το 1992 ως «ανθρωπιστική», στη βάση της οποίας βρίσκεται η αγάπη για τη λογοτεχνία και ο διαρκής, καλόπιστος διάλογος των κριτικών με τα έργα και τους αναγνώστες.
Το συνθετικό έργο του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου και η αναγνώρισή του από την επιτροπή ανατροφοδοτούν την ελπίδα ότι η λογοτεχνική κριτική παραμένει αναστοχαστική και «ανθρωπιστική»· διατηρούν ζωντανή την προσδοκία ότι δεν θα (αν)αλωθεί από την έλξη που ασκούν τα ετερογενή θεωρητικά σχήματα που υποβιβάζουν τον ρόλο του ανθρώπου ως δρώντος υποκειμένου σε ρόλο μεταπράτη ενός γλωσσικού συστήματος· αλλά και ότι δεν θα υποστεί ως κατηγορία λόγου ανεπούλωτα τραύματα από τη διάχυση της ιντερνετικής ευκολίας και ρηχότητας.